|
Pipiza.gr |
|
Με αγάπη και σεβασμό στην Ιερά Ελληνική Μουσική Παράδοση! |
|
Βασικοί Ὁρισμοί |
|
Ἄς ξεκινήσουμε μέ κάποιους βασικούς ὁρισμούς:
Α. Ζουρνάς-Πίπιζα: Παραδοσιακό μουσικό πνευστό ὅργανο, μέ ποικίλο μέγεθος καί διαστάσεις (ἀπό 20 ἔως 51 ἑκατοστά). Ἀνήκει στήν κατηγορία τῶν αὐλῶν, δηλαδή πνευστῶν μέ γλωσσίδι (σέ ἀντίθεσι μέ τίς φλογέρες), στήν εὑρύτερη οἰκογένεια τῶν πνευστῶν τύπου ΟΜΠΟΕ, ὅπως ἔχει ἐπικρατήσει νά λέγεται στήν σύγχρονη μουσικολογία, μέ διπλό κρουστικό γλωσσίδι. (σχετικά μέ τήν προέλευσι τοῦ ὁργάνου δεῖτε τό «Ἱστορικά Στοιχεία») |
|
Τρείς ἀπό τούς πέντε χαρακτηριστικούς τύπους ζουρνά τῆς Μακεδονίας, ἀπό ἀριστερά Νάουσα (36ἑκ), Ἀλεξάνδρεια (51ἑκ) καί Μελίκη (49ἑκ) |
|
Για Επικοινωνία στο: info@pipiza.gr |
|
Β. Μέρη τοῦ Ὁργάνου: 1. Εἶναι ὁ κορμός (ἤ ὄλμος ὅπως λέγοταν στήν ἀρχαιότητα), κυλινδρικοῦ σχήματος (σάν σωλήνας) ἐπί τοῦ ὁποίου ἔχουν διανοιχθεῖ οἱ ὀπές (ἑπτά μπροστά καί μία ἀπό πίσω) μέ τό συνδυασμένο ἄνοιγμα ἤ κλείσιμο τῶν ὁποίων μέ τά δάκτυλα τοῦ ὁργανοπαίκτη, ἐναλλάσσονται οἱ παραγόμενοι μουσικοί ἠχητικοί φθόγγοι, ἤ ἀλλιῶς νότες. |
|
Κορμός ἤ Ὄλμος |
|
2. Ἡ Καμπάνα (ἤ ὁ κώδων), στό κάτω μέρος τοῦ ὁργάνου, σχήματος κωνικοῦ ὅπως μαρτυρεῖται καί ἀπό τήν ὀνομασία του, καί ἀποσκοπεῖ στήν ἐπαύξησι τοῦ παραγομένου ἀπό τό ὅργανο ἤχου. Πάνω σέ αὐτήν διανοίγονται ποικίλου ἀριθμοῦ καί μεγέθους ὀπές τίς ὁποῖες δέν ανοιγοκλείνει ὁ μουσικός μέ τά δάκτυλα, ἀλλά εἶναι οἱ λεγόμενες «ῥυθμιστικές», διότι ἡ θέσι καί ἡ διάμετρός τους ἐπηρεάζει τό σωστό κούρδισμα τοῦ ὁργάνου. Εἶναι πιθανό ἀνάλογα μέ τήν συμπεριφορά τοῦ ὁργάνου ἀνάλογα μέ τό γλωσσίδι, νά ἀναγκαιεῖ τό κλείσιμο κάποιων ἐξ αὐτῶν μέ κερί. |
|
Ὀνοματολογία καί ἄλλα στοιχεία |
|
Καμπάνα ἤ Κώδων καί Ῥυθμιστικές Ὀπές |
|
3. Τό Κεφαλάρι, (ἤ ἀλλιῶς μάνα ἤ κλέφτης) τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖται γιά τήν ὑποδοχή τοῦ γλωσσιδιοῦ στό ὅργανο. Οἱ διαστάσεις του καί τό σχήμα του παίζουν πολύ μεγάλο ῥόλο στήν ποιότητα τοῦ ὁργάνου καί τοῦ παραγόμενου ἤχου. |
|
4. Τό γλωσσίδι ἤ ἐπιγλωττίς τό ὁποῖο ἐπίσης ποικίλει σέ μῆκος καί τύπο ἀνάλογα μέ τό ὅργανο. Ἀποτελεῖται ἀπό τό μεταλλικό στέλεχος, συνήθως ἀπό μπρουτζόφυλλο καί τό καλαμένιο μέρος γιά τήν κατεργασία τοῦ ὁποίου θά ἀφιερώσουμε εἰδικό ὑποσέλιδο, λόγῳ τῆς πολυπλοκότητος τῆς ὅλης διαδικασίας. Τό γλωσσίδι κατά γενική ὁμολογία, ἀποτελεῖ τό μόνιμο πόνο καί βάσανο τοῦ ὁργανοπαίκτη… |
|
Γ. Τονικότητα τοῦ ὁργάνου: Σέ ἀντίθεσι μέ τά λοιπά πνευστά ὅργανα (ὅπως ἡ φλογέρα), τονικότητα τοῦ ὁργάνου νοεῖται ἡ νότα, ὁ τόνος πού παράγεται μέ κλειστές τήν πίσω καί τίς πέντε ἀπό πάνω, τρύπες. Ἐνῷ στήν φλογέρα πχ, τονικότητα εἶναι μέ κλειστές τήν πίσω (ἐάν ὑπάρχει) καί τίς ἕξι μπροστινές τρύπες.
Δ. Ζυγιά: Ἡ ὁμάδα τοὐλάχιστον τριῶν μουσικῶν, ἐκ τῶν ὁποίων οἱ δύο παίζουν ζουρνά/πίπιζα (πρωτεύων καί δευτερεύων, ἤ ἀλλιῶς πρῶτος καί πασαδόρος) καί ὁ ἕνας νταούλι. Δηλαδή ἕνας ζουρνάς καί ἕνα ἤ δύο νταούλια, δέν ἀποτελοῦν «ζυγιά», πρέπει δηλαδή νά ὑπάρχουν τοὐλάχιστον δύο ζουρνάδες.
Ἀφοῦ εἴδαμε τούς βασικούς ὁρισμούς, μποροῦμε πλέον νά προχωρήσουμε στούς κατά περιοχή τῆς Ἑλλάδος διαφορετικούς τύπους τοῦ ὁργάνου. |
|
Δύο γλωσσίδια: Πάνω Πίπιζας και κάτω Ζουρνά |
|
Κεφαλάρια διαφόρων τύπων ζουρνά καί πίπιζας ἀπό διαφορετικές περιοχές τῆς Ἑλλάδος |
